اقتصاد مقاومتي، محور توسعه بخش كشاورزي
با توجه به تغییرات اقلیمی، افزایش جمعیت در جهان، تغییر الگوی مصرف در کشورهای مختلف بویژه در کشورهای پرجمعیت تجربه می شود. بحث غذا آنقدر مهم است که ما در سالهای گذشته یک شعار در سیاست بین المللی شنیده ایم که برای اولین بار در تجارت بین الملل مطرح می شود «غذا در برابر نفت» که نشان دهنده این است که مسئله غذا یک بحث مهمی است که هم در حوزه اقتصاد بین الملل و هم در اقتصاد ملی کشورهای مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد.
یکی از مباحث امام که قبل و بعد از انقلاب همواره مورد تاکید قرار دادند بحث غذا و بحث خودکفایی در محصولات کشاورزی بوده است. مقام معظم رهبری هم در سخنرانی های متعدد به مسئله غذا توجه دارند. وقتی بررسی می کنیم ظرفیت های بخش کشاورزی را در طول سه دهه گذشته با توجه به افزایش جمعیت و با توجه به محدودیت هایی که در حوزه آب مواجه هستیم ، بخش کشاورزی قادر شده متناسب با رشد جمعیت نسبت به تولید محصولات کشاورزی اهتمام ورزد.
ما در شرایط خاصی هستیم اما در بخش کشاورزی با موقعیت هایی مواجه هستیم که باید به آنها خیلی توجه کنیم و عواملی تاثیرگذار در فرآیند تولیدند که خارج از کنترل است و نیازمند ایجاد عوامل محدود کردن آن عوامل تاثیرگذار است.
تجربه جهانی نشان می دهد هیچ کشور توسعه یافته ای نیست که کشاورزی آن توسعه نیافته باشد و در هیچ جای جهان نمی توان کشوری را یافت که توسعه یافته باشد اما روستاها توسعه نیافته باشد. اگر چنانچه مشکلی در کشاورزی است باید به ریشه های آن توجه کنیم شاید بدلیل غفلت تاریخی در حمایت از بخش کشاورزی باشد.
کشاورزی یک فعالیت سخت است و عوامل خارج از کنترل بشر بشدت در بخش کشاورزی تاثیرگذار است و باعث می شود که کشاورزی و نوع رویکردش را برای افزایش تولید و تامین سرمایه با بخش های دیگر متفاوت می کند. بخش کشاورزی علیرغم تمام سختی هایی که هم به لحاظ اقلیمی و کاری روبرو بوده در ایران نرخ رشدش بیشتر از نرخ رشد جمعیت بوده است. اما در سه دهه گذشته نرخ رشد کشاورزی بیشتر از نرخ رشد جمعیت بوده و توانسته ایم در تمام شرایط که خارج از اراده ما بوده و تحمیل شده این افزایش تولید را داشته باشیم.
با توجه به خشکسالی سال 87 که ضربه سنگینی به بخش کشاورزی وارد شد و هنوز تبعات خشکسالی را در کشور تجربه می‌کنیم. با توجه به این مشکلات بخش کشاورزی با موفقیت‌های زیادی مواجه بوده است. اقتصاد مقاومتی باید یک اقتصاد دانش بنیان باشد یک اقتصاد تاب آور باشد. اگر با این رویکرد به اقتصاد و بخش کشاورزی نگاه کنیم باید بپردازیم به عواملی که می تواند این تاب آوری را دچار مشکل کند و آنگاه بتوانیم آنرا قابل کنترل کنیم.
بنابراین اگر از اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی صحبت می کنیم باید به این نکته توجه کنیم که چنانچه بحث امنیت غذایی به عنوان یکی از اصول اقتصاد مقاومتی مدنظر ماهست و باید به آن توجه کنیم و باید به سمت تاب اوری اقتصاد و تامین نیازهای کشور حرکت کنیم نیاز به الزاماتی است که باید آن را فراهم کنیم تا این تاب آوری را ایجاد کنیم.
از سال گذشته که سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغ شد وزارت جهادکشاورزی اقدامات موثری را انجام داده است در سال 1392 با تحلیلی که انجام داده ایم و طبق آمارهای رسمی هشت میلیارد دلار منفی داشتیم در تراز تجاری کشاورزی و این خوشایند نبود در رابطه با اقتصاد مقاومتی و سیاست های کلی که ابلاغ شده و بحث تامین امنیت غذایی بخصوص با تاکید بر تولید داخل یک وظیفه مضاعفی را بر دوش بخش کشاورزی گذاشته بود و خوشبختانه وزارتخانه، وزیر محترم ، مدیران، معاونین و کارشناسان با توجه به اعتقاد و باور قلبی ماست که اگر بخش کشاورزی رشد کند هم در ارتباط با مجموعه اقتصاد ملی و هم در تقویت بنیان های امنیت ملی می‌تواند گامهای موثری را در کشور بردارد و در عین حال می تواند در توزیع درآمد، آمایش سرزمین و رفع فقر و محرومیت بسیار موثر باشد، برنامه جامعی را تدارک دیدیم و اهداف مشخصی را دنبال کردیم. در یک افق 10 ساله پیش بینی کردهایم با توجه به ظرفیت ها، این تراز منفی را مثبت کنیم و این حرکت بسیار حرکت قابل تامل، توجه و در عین حال می بایست مورد حمایت قرار گیرد. در یک سال گذشته هر چند کشور شرایط خاصی را تجربه کرده اما جهت گیری ها در این راستا مورد توجه بخش بوده و وزارتخانه از تمام ظرفیت های خود استفاده کرده و رفته رفته آثار آن را در اقتصاد ایران می بینیم آمار رسمی که در کشور منتشر شده در 10 ماهه اخیر با 10 ماهه گذشته مقایسه کنیم هم توسعه صادرات و هم افزایش تولید کاملا محسوس است که یک حرکت رو به جلو را داریم تجربه می کنیم در بحث توسعه صادرات که یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی که برای مثبت کردن تراز تجاری بخش کشاورزی است.
در مجموع مثبت کردن تراز تجاری بخش کشاورزی نیازمند برنامه های هستیم از جمله :
- کم کردن واردات (کاهش واردات 95 درصدی محصولات از جمله: گندم، برنج، ذرت، جو و دانه های روغنی)
- برنامه ریزی و اقدامات مناسب در بخش تامین آب کشاورزی
- استفاده از فن‌آوریهای نوین
- دسترسی به شرایط اقلیمی
- حمایت دولت در حوزه تامین ماشین آلات بخش کشاورزی
- ورود شرکت های دانش بنیان
- توسعه زیر ساخت ها
- توسعه بیمه محصولات کشاورزی
- جذابیت های کشاورزی برای سرمایه گذاران
- حمایت منطقی و هدفمند دولت از سرمایه گذاران
- افزایش صادرات
در ده ماهه سال جاری براساس آمار گمرکی میزان صادرات کشاورزی و مواد غذایی 5/5 میلیارد دلار بوده، سال گذشته 4 میلیارد دلار بوده که 5/1 میلیارد دلار افزایش داشته ایم.
در مجموع اقتصاد مقاومتی چیزی غیراز توجه ساختاری به استفاده از منابع و امکانات خدادادی که در اختیار ما و کشور قرار داده است نیست و باید ظرفیت و توانایی در مجموعه بخش کشاورزی ایجاد کنیم که از ظرفیت های خودمان به بهترین نحو استفاده کنیم که نیازهای کشور تامین شود.
امکان تامین امنیت غذایی در کشور کاملا فراهم است بشرطی که بتوانیم حمایتهای لازم را از بخش کشاورزی و تولیدکنندگان داشته باشیم.
